In aanloop naar de eerste EK-wedstrijd van Duitsland blikken we even terug. Hoe verging het Die Mannschaft op de voorgaande toernooien? Vandaag: deel 2.
Door: Leo Wassing
1980: ‘Blonde Engel’ bezorgt West-Duitsland opnieuw succes
Na het WK 1978 houdt Helmut Schön het voor gezien als bondscoach. Onder leiding van Schön werd West-Duitsland verliezend finalist op het WK 1966, derde op het WK 1970, Europees kampioen in 1972, wereldkampioen in 1974 en verliezend finalist op het EK in 1976.
Jupp Derwall is de logische opvolger, want hij was vanaf 1970 de assistent van Schön. Hij begint succesvol, want West-Duitsland bleef tot aan het EK in Italië ongeslagen. Het land plaatste zich overigens probleemloos voor de eindronde, ook al werd er op Malta niet gescoord.
West-Duitsland was ondanks het beschamende gelijkspel tegen Malta duidelijk een van de favorieten voor de eindronde. Er werd op het EK in Italië gespeeld in twee poules van vier landen waarbij de poulewinnaars direct naar de finale gingen. West-Duitsland zat in een poule met Nederland, titelhouder Tsjecho-Slowakije en Griekenland.
De tendens van het toernooi was gezet in de eerste wedstrijd van het toernooi: slechts 11.000 toeschouwers in Rome zagen West-Duitsland en Tsjecho-Slowakije de herhaling van de EK-finale van 1976 spelen. Het was een uitermate saaie wedstrijd met als enige hoogtepunt het doelpunt van Karl-Heinz Rummenigge en dat voelde voor de Duitsers als een soort revanche op de verloren finale van vier jaar eerder.
Tegen Nederland, de eerste van vijf onderlinge ontmoetingen op een Europees kampioenschap, greep Derwall succesvol in ten opzichte van het openingsduel. Bernd Schuster, ‘de Blonde Engel’, verving krachtpatser Hans-Peter Briegel en het middenveld van Nederland werd compleet overlopen. Zijn ploeggenoot bij 1. FC Köln, Klaus Allofs, scoorde drie keer, twee keer na een voorzet van Schuster. In de slotfase kwam Nederland terug tot 3-2, maar een gelijkspel zat er niet in.
Debuut
Opvallend was dat de nog jonge invaller Lothar Matthäus zijn debuut maakte en een strafschop veroorzaakte. Ook die was zeer omstreden: Ben Wijnstekers werd namelijk buiten het zestienmetergebied neergelegd. West-Duitsland was door de zege geplaatst voor de finale en speelde de laatste groepswedstrijd doelpuntloos gelijk tegen Griekenland. In de finale treft West-Duitsland de verrassing van het toernooi: België.
West-Duitsland komt in de finale al snel op voorsprong via een doelpunt van Horst Hrubesch na een weergaloze pass van Schuster. Een kwartier voor tijd komen de Rode Duivels vanaf de strafschopstip langszij door René Vandereycken, terwijl de overtreding buiten het strafschopgebied plaatsvindt. In de 88ste minuut bezorgt Hrubesch zijn land de tweede Europese titel door hard raak te koppen.
En dat was geen toeval, want Hrubesch stond in Europa bekend als ‘Das Kopfball-Ungeheuer’: het kopbalmonster. Hrubesch was de held van de finale, maar de beste speler van het toernooi was Schuster. Na het EK verkast hij van Köln naar Barcelona, waar hij zou uitgroeien tot een van de beste spelers ter wereld.
Pijnlijk is wel dat dit z’n eerste en laatste grote toernooi zou zijn voor West-Duitsland. Het WK 1982 in Spanje moet hij vanwege een blessure aan zich voorbij laten gaan en begin 1984 stelt hij zich niet meer beschikbaar na een ruzie met bondscoach Derwall. Schuster komt slechts tot 21 interlands en scoort daarin vier keer. Er is geen speler in het Duitse voetbal, die met zoveel talent, zo weinig interlands gespeeld heeft.
1984: Roemloos naar huis
West-Duitsland heeft een tumultueus WK 1982 achter de rug, waar schandalen welig tierden, maar wel de finale werd gehaald tegen Italië (3-1 verlies). Tijdens de kwalificatie voor het EK 1984 in Frankrijk raakt de titelhouder Paul Breitner kwijt, en komt zijn rivaal Schuster (voor even) terug in de selectie.
Het begin van de kwalificatie is heel slecht, voor de eerste keer sinds 1967 verliest de ploeg een EK-kwalificatieduel: 1-0 in Belfast tegen Noord-Ierland. In april speelt West-Duitsland weer tegen Oostenrijk, voor de eerste keer sinds het schandalige niet-aanvalsverdrag op het WK in 1982 (Het bedrog van Gijón), toen West-Duitsland en Oostenrijk niet meer voetbalden om zo de volgende ronde te halen.
Ook deze wedstrijd is weinig verheffend, het blijft 0-0 en halverwege de kwalificatie heeft Oostenrijk een ruime voorsprong, maar de Oostenrijkers moesten alle zware uitwedstrijden nog spelen. Oostenrijk verliest die wedstrijden allemaal kansloos en is uitgeschakeld: vooral de uitwedstrijd tegen de Duitsers is pijnlijk, na 20 minuten stond de eindstand (3-0) al op het scorebord.
Kwalificatie kan West-Duitsland nauwelijks nog ontgaan, vooral omdat de derde kandidaat Noord-Ierland onnodige punten verloor tegen de kleinere landen. De Duitsers spelen nog twee thuiswedstrijden, waarvan één overwinning genoeg is voor kwalificatie. In Hamburg vecht Noord-Ierland voor hun laatste kans en West-Duitsland verliest met 1-0.
Ook in Saarbrücken komt de titelverdediger op een beschamende achterstand tegen Albanië, het land dat ervoor zorgde dat West-Duitsland ontbrak op het EK in 1968. Pas elf minuten voor tijd scoort Gerd Strack namens Die Mannschaft het bevrijdende doelpunt en eindigt zodoende op doelsaldo boven Noord-Ierland. Een tragedie speelt zich ook af tijdens de cyclus: Bernd Schuster komt opnieuw in onmin met bondscoach Jupp Derwall en de Duitse voetbalbond en zou nooit meer spelen voor het nationale elftal.
Uitgefloten
Het EK is dus bereikt, maar West-Duitsland wordt niet gezien als titelfavoriet. Daarbij speelt mee dat bij de titelverdediger vooral de komst van doelman Harald Schumacher met spanning tegemoet wordt gezien, na de botsing met Fransman Patrick Battiston op het WK in 1982. Schumacher wordt tijdens het toernooi constant uitgefloten, maar keept desondanks een uitstekend toernooi.
Dat was ook hard nodig, want met name op het middenveld ontbeert West-Duitsland elke vorm van creativiteit. Door gebrek aan alternatief wordt topaanvaller Karl-Heinz Rummenigge op het middenveld geposteerd en neemt Rudi Völler zijn plaats over in de aanval. De Duitsers zijn ingedeeld in een poule met Spanje, Portugal en Roemenië. Het eerste groepsduel tegen Portugal eindigt in 0-0. Dankzij twee treffers van Völler en uitstekend keeperswerk van Schumacher wint West-Duitsland ternauwernood met 2-1 van Roemenië.
In de laatste groepswedstrijd heeft West-Duitsland vooraf genoeg aan een gelijkspel tegen Spanje. De Duitsers spelen hun beste wedstrijd en hebben pech: Hans-Peter Briegel en Andreas Brehme schieten op paal en lat. Schumacher blijft in vorm en stopt een strafschop. De andere wedstrijd lijkt eveneens op 0-0 te eindigen, maar Portugal komt op voorsprong tegen Roemenië.
Daardoor moet Spanje winnen om zich te plaatsen voor de knock-outfase. In de laatste minuut zorgt Maceda voor Spaanse vreugde en is West-Duitsland onttroond als titelhouder. Bij terugkomst op het vliegveld in Frankfurt hangt er een spandoek: Derwall raus! Derwall wordt ontslagen en opgevolgd door Franz Beckenbauer.
1988: Als gastland onderuit tegen winnaar Oranje
Beckenbauer beschikt niet over een trainerslicentie en daarom wordt de functie teamchef bedacht. Tijdens zijn eerste eindronde in 1986 bereikt West-Duitsland de finale in Mexico tegen Argentinië. Duitsland verliest weer eens een finale, maar kijkt sportief gezien reikhalzend uit naar het EK 1988 in eigen land.
Tijd voor revanche op het desastreus verlopen EK vier jaar eerder en de verloren WK-finale in Mexico. West-Duitsland plaatst zich als gastland automatisch, terwijl titelhouder Frankrijk al in de kwalificatiefase wordt uitgeschakeld. Politiek gezien was de status van West-Berlijn in de jaren ’80 omstreden. Om zijn kandidatuur voor het EK niet in gevaar te brengen, zag de Duitse voetbalbalbond af van West-Berlijn als speelstad. In Hamburg, Hannover, Gelsenkirchen, Düsseldorf, Keulen, Frankfurt, Stuttgart en München worden de EK-duels afgewerkt. Duitsland wordt ingedeeld in poule A met Italië, Spanje en Denemarken.
Niet geliefd
Vooraf werd gastland West-Duitsland gezien als de belangrijkste kanshebber voor de titel. Het land had na het WK in Mexico afscheid genomen van spelers als Karl-Heinz Rummenigge en Harald Schumacher. Centrale man is nu middenvelder Lothar Matthäus, een speler met een voorbeeldige mentaliteit, maar niet geliefd bij de tegenstander vanwege zijn provocatieve gedrag. Zorgenkind bij de Duitsers is topscorer Rudi Völler, die een matig seizoen bij AS Roma achter de rug heeft, maar positief is de doorbraak van Jürgen Klinsmann, een jonge, energieke aanvaller met een positieve uitstraling.
Op 10 juni 1988 treft West-Duitsland in het Rheinstadion in Düsseldorf Italië. Het gastland stelt teleur en maakt vaak een hulpeloze indruk. In de tweede helft komt West-Duitsland op achterstand door het eerste interlanddoelpunt van Roberto Mancini. De Duitsers worden gered door scheidsrechter Keith Hackett; hij geeft een vrije trap in het strafschopgebied door een nalatigheidje van doelman Walter Zenga, die vier stappen met de bal in het strafschopgebied maakt, terwijl er drie zijn toegestaan. Andreas Brehme profiteert van een gat in de muur bij de vrije trap en zorgt voor een gelijkspel in het openingsduel.
Vier dagen later rekent West-Duitsland, in het Parkstadion in Gelsenkirchen, in een weinig enerverend duel af met Denemarken. Het wordt 2-0 door doelpunten van Klinsmann en Olaf Thon. Voor de laatste groepswedstrijd is er veel stemmingmakerij in de Duitse pers om de falende spits Rudi Völler te vervangen tegen Spanje. Franz Beckenbauer blijft zijn vertrouwen uitspreken in Völler en dat betaalt zich uit: Völler scoort twee keer. Het eerste doelpunt maakt hij na een vloeiende combinatie over veel schijven; de tweede maakt hij na een lange rush van Matthäus, die Völler bedient met een subtiel hakje.
Matthäus is de absolute uitblinker op het veld, alle aanvallen lopen via hem en West-Duitsland lijkt op tijd in vorm te zijn na een stroeve start. Met vijf punten uit drie duels plaatst West-Duitsland zich ongeslagen voor de halve finale tegen Nederland. De rest is voor ons geschiedenis: uitgerekend in West-Duitsland wordt Nederland voor het eerst Europees kampioen. Maar twee jaar later is het (herenigde) Duitsland dit EK voorgoed vergeten.
Bekijk beelden uit een vroegere RTL-documentaire over het EK 1988 en specifiek over deze halve finale met unieke beelden: